ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು: ಆಸ್ತಿ ಹಕ್ಕುಗಳ(property rule) ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನದ ಸಿದ್ಧಾಂತ

ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್(Supreme court) ತಮ್ಮ ಇತ್ತೀಚಿನ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕುರಿತಂತೆ ಮಹತ್ವದ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಈ ತೀರ್ಪು ‘ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನ(Adverse Possession)’ದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಕುರಿತಲ್ಲಿದ್ದು, ಕಾನೂನುಜ್ಞರ, ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಗಮನಸೆಳೆದಿದೆ. ತೀರ್ಪು ಆಸ್ತಿಯ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ದಿಕ್ಕುನಿರ್ದೇಶನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದೇ ರೀತಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಗೆ ನಮ್ಮ ಟೆಲಿಗ್ರಾಂ ಚಾನೆಲ್ ಗೆ ಈ ಕೂಡಲೇ ಜಾಯಿನ್ ಆಗಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನದ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಏನು?

ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನ (Adverse Possession) ಎಂಬುದು ಜಾಗತಿಕ ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವಾದ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಮೂಲ ಮಾಲೀಕರಾಗದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಕನಿಷ್ಠ 12 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ನಿಜವಾದ ಮಾಲೀಕರು ಅವರ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ, ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆಸ್ತಿಯ ಹಕ್ಕು ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಹನಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ತೀರ್ಪು

ಈ ಕಾನೂನು ಮೌಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಅರುಣ್ ಮಿಶ್ರಾ, ಎಸ್. ಅಬ್ದುಲ್ ನಜೀರ್ ಮತ್ತು ಎಂ.ಆರ್. ಶಾ ಅವರ ಪೀಠವು ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು. ತೀರ್ಪಿನ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನದ ಅರ್ಹತೆ:
ತೀರ್ಪಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನದ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಕಾನೂನು ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಈ ಹಕ್ಕು ಅವರಿಗೆ 12 ವರ್ಷಗಳ ನಿರಂತರ ಸ್ವಾಧೀನದ ನಂತರ ಮಾತ್ರ ಒದಗುತ್ತದೆ.

ಮೂಲ ಮಾಲೀಕರ ಹಕ್ಕಿನ ನಾಶ:
ಆಸ್ತಿಯ ಮೂಲ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ 12 ವರ್ಷಗಳ ಒಳಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನದಾರರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಅವಧಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ, ಮೂಲ ಮಾಲೀಕರ ಹಕ್ಕುಗಳು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಸ್ತಿಗಳ ವಜಾ:
ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಅಂಶ ಎಂದರೆ, ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಆಸ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಹಕ್ಕುಸ್ವೀಕರಿಸುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ.

ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ

ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನದ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಗೈಡ್‌ಲೈನ್ಸ್ ನೀಡಲು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸ್ವಾಧೀನದ ಹಕ್ಕು:
ಒಮ್ಮೆ 12 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸ್ವಾಧೀನವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರೆ, ಸ್ವಾಧೀನದಾರರನ್ನು ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಹೊರತಾಗಿ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಸ್ತಿಯ ಸೂಕ್ತ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆ:
ಇಂತಹ ಭೂಮಿಯನ್ನು ದುರ ಉಪಯೋಗದ ಒಡನೆ ಆಕ್ರಮಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಈ ತೀರ್ಪು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದೆ.

ಈ ತೀರ್ಪು ಮೂಲಕ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದೆ. ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದ ಅಥವಾ ಚುಟುಕು ಮುಜುಗರಗಳಿಂದ ಆಸ್ತಿ ಹಕ್ಕು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಈ ತೀರ್ಪು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಭಜಿಸಿದೆ.

ಈ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಓದಿ

ದಯವಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿ: ನೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ತನ್ನ ಓದುಗರಿಗೆ ನಿಖರವಾದ ಮತ್ತು ಅಧಿಕೃತ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾವುದೇ ಅನಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.