ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆ: ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದರ ವಿಧಿಸಿದರೆ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು ಹೇಗೆ?

ನಾವು ದಿನನಿತ್ಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳು, ಹೌಸ್‌ಹೋಲ್ಡ್ ವಸ್ತುಗಳು, ಔಷಧಿಗಳು, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಗ್ಯಾಜೆಟ್‌ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಬೇರೆ ಅನೇಕ ವಸ್ತುಗಳ ಖರೀದಿ ಮಾಡುವಾಗ, ಅವುಗಳ ಮೇಲಿನ ದರವನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೂ “ಗರಿಷ್ಠ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬೆಲೆ” (MRP – Maximum Retail Price) ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಗೆ ನಮ್ಮ ಟೆಲಿಗ್ರಾಂ ಚಾನೆಲ್ ಗೆ ಈ ಕೂಡಲೇ ಜಾಯಿನ್ ಆಗಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

ಎಂಆರ್‌ಪಿ ಎಂದರೆ, ತಯಾರಕರು ಮುದ್ರಿಸಿರುವ ಗರಿಷ್ಠ ಬೆಲೆ, ಅದಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕ ದರಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ. ಆದರೆ, ಅನೇಕ ಅಂಗಡಿ ಮಾಲೀಕರು, ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಲೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಔಷಧಿಗಳು, ತಂಗುದಾಣಗಳು (ರೈಲ್ವೇ ಸ್ಟೇಷನ್, ಬಸ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡ್, ಏರ್‌ಪೋರ್ಟ್), ಸಿನಿಮಾ ಹಾಲ್‌ಗಳು, ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು, ಅಥವಾ ತುರ್ತು ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಶುಲ್ಕ ವಿಧಿಸುವುದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸದೇ, ನೀವು ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿ (Leagale) ದೂರು ದಾಖಲಿಸಿ, ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಬಹುದು. ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದೂರು ದಾಖಲಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ ಬನ್ನಿ.

ಎಂಆರ್‌ಪಿ ಎಂದರೇನು?:

Maximum Retail Price (MRP) ಎಂದರೆ ಗರಿಷ್ಠ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬೆಲೆ, ಅಂದರೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಗ್ರಾಹಕರು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಅಂಗಡಿಯವರು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟಗಾರರು (Shop owners or Sellers) ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ದರದಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಲೆ ವಿಧಿಸುವುದು ತಪ್ಪಾ? :

ಹೌದು! ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಹಲವಾರು ಕಾನೂನುಗಳಿವೆ. ಅಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಕಾನೂನುಗಳೆಂದರೆ:
ಗ್ರಾಹಕರ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಅಧಿನಿಯಮ, 2019 (Consumer Protection Act, 2019):
ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಅನ್ಯಾಯವಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ಕಾನೂನನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಅಧಿಕ ದರಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರೆ, ಅದು ಅಕ್ರಮ.
Legal Metrology Act, 2009:
ಉತ್ಪನ್ನದ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್, ಬೆಲೆ, ತೂಕ ಮುಂತಾದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು.
ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರೆ, ದಂಡ ಹಾಗೂ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
Essential Commodities Act, 1955:
ಅಗತ್ಯ ವಸ್ತುಗಳ ದರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ.
ಅಂಗಡಿಗಳು ಅಥವಾ ಕಂಪನಿಗಳು ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದರಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರೆ, ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು.

2006ರ ಗ್ರಾಹಕರ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ (Consumer Protection Act, 2006) ಮತ್ತು ಲೀಗಲ್ ಮೆಟ್ರೋಲಾಜಿಕಲ್ ಕಾಯ್ದೆಯ (Legal Metrology Act, 2009) ಪ್ರಕಾರ, ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಲೆಗೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವವರಿಗೆ ದಂಡ ಹಾಗೂ ಕಠಿಣ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದರ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದರೆ ಹೇಗೆ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು?:

ನೀವು ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಅಂಗಡಿ ಅಥವಾ ಕಂಪನಿಯ (Shop or Company) ವಿರುದ್ಧ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಹಲವಾರು ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದು:

1. ಅಂಗಡಿಯವರನ್ನು ತಕ್ಷಣ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ:
ಮೊದಲಿಗೆ, ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಮಾಡುವುದು ಉತ್ತಮ. ನೀವು ಮುದ್ರಿತ ಎಂಆರ್‌ಪಿ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಿ, ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದ್ದರೆ ಮಾರಾಟಗಾರನಿಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ತಪ್ಪು ಎಂಬುದನ್ನು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಸಬಹುದು.

2. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಹಕ ಸಹಾಯವಾಣಿ (National Consumer Helpline – NCH) ಅಥವಾ ಆನ್‌ಲೈನ್ ದೂರು (Online Complaint) ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು:

ಟೋಲ್ ಫ್ರೀ ಹಾಟ್‌ಲೈನ್ ಕರೆ (Toll free Hotline call) ಮಾಡಿ:
1915 ಈ ಗ್ರಾಹಕ ಸಹಾಯವಾಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಮೂಲಕ ದೂರು ನೀಡಬಹುದು. ಇದು ಉಚಿತ ಟೋಲ್‌ಫ್ರೀ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಆನ್‌ಲೈನ್ ಮೂಲಕ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸುವ ವಿಧಾನ:

Consumer Helpline ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ www.consumerhelpline.gov.in ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ.
ನಂತರ ಇಲ್ಲಿ Sign Up/Login ಮಾಡಿ.
ನಿಮ್ಮ ದೂರು ದಾಖಲಿಸಲು ಅಂಗಡಿಯ ಹೆಸರು, ವಿಳಾಸ, ಉತ್ಪನ್ನದ ವಿವರಗಳು, ಎಂಆರ್‌ಪಿ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವ ಖರೀದಿ ಬೆಲೆ ನಮೂದಿಸಿ.
ನಿಮ್ಮ ಬಿಲ್ ಅಥವಾ ಉತ್ಪನ್ನದ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್‌ನ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಿ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.

3. Consumer Forum / District Consumer Dispute Redressal Commission (DCDRC) ಗೆ ದೂರು ನೀಡಬಹುದು:
ನಿಮ್ಮ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯವಿದ್ದರೆ (Consumer Forum) ಆ ನ್ಯಾಯಲಯದಲ್ಲೂ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಅಥವಾ ನೀವು ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಹಕ ತಕರಾರು ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗ (DCDRC) ಗೆ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.
ಇಲ್ಲಿ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಲು, ನಿಮಗೆ ಖರೀದಿ ಬಿಲ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಪುರಾವೆಗಳು ಅಗತ್ಯ.

4. ರಾಜ್ಯ & ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ Consumer Affairs ಇಲಾಖೆ:
ನೀವು grahakseva.gov.in ಮೂಲಕವೂ ದೂರು ದಾಖಲಿಸಬಹುದು. ನಿಮ್ಮ ದೂರುವನ್ನು [email protected] ಈ ಇಮೇಲ್ ವಿಳಾಸಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಬಹುದು.

ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸುವಾಗ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶಗಳು:

ದೂರು ದಾಖಲಿಸುವಾಗ ಸ್ಪಷ್ಟ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿ (ಅಂಗಡಿಯ ಹೆಸರು, ಸ್ಥಳ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಹೆಸರು, ಎಂಆರ್‌ಪಿ, ಅಧಿಕ ಶುಲ್ಕದ ಪ್ರಮಾಣ).
ನಿಮ್ಮ ದೂರುಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು (Documents) (ಬಿಲ್, ಫೋಟೋಗಳು) ಸೇರಿಸಿ.
ನಿಮ್ಮ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ ಅದರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.
ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ದೂರು ನೀಡಿ.

ಎಂಆರ್‌ಪಿ ಬೆಳೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರೆ ಶಿಕ್ಷೆ ಏನು?:

ಪ್ರಥಮ ತಪ್ಪಿಗೆ ₹25,000 ದಂಡ ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪುನಃ ಈ ತಪ್ಪನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ₹50,000 ದಂಡ ಮತ್ತು 1 ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ (Imprisonment) ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ನೀತಿ ಮೀರಿದ ದರಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರೆ, ಸರಕು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ಇರುತ್ತದೆ.

ಗಮನಿಸಿ:
ನಾವು ಖರೀದಿ ಮಾಡುವಾಗ ಎಂಆರ್‌ಪಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಪಾವತಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ನಿಯಮ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾದರೆ, ನಾವು ಸರಿಯಾದ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.
ನಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು (Rights) ರಕ್ಷಿಸಲು 1915 ಗ್ರಾಹಕ ಸಹಾಯವಾಣಿ, Consumer Helpline ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು.

ಪ್ರತಿದಿನ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಉಪಯುಕ್ತ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಸ್ ಅಲರ್ಟ್ ಪಡೆಯಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ ? WhatsApp Channel ನೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ವಾಟ್ಸಾಪ್ ಚಾನೆಲ್ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಿ

ಈ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಓದಿ

ದಯವಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿ: ನೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ತನ್ನ ಓದುಗರಿಗೆ ನಿಖರವಾದ ಮತ್ತು ಅಧಿಕೃತ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾವುದೇ ಅನಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.